Kimler hatta? | Toplam 1 kullanıcı online :: 0 Kayıtlı, 0 Gizli ve 1 Misafir Yok Sitede bugüne kadar en çok 20 kişi Ptsi Nis. 29, 2024 6:30 pm tarihinde online oldu. |
| | uyak çeşitleri | |
| | Yazar | Mesaj |
---|
Esra
Mesaj Sayısı : 229 Kayıt tarihi : 20/10/08 Yaş : 29 Nerden : izmir
| Konu: uyak çeşitleri C.tesi Ekim 25, 2008 10:22 am | |
| Dize sonlarındaki ses benzerliğine uyak ( kafiye) denir. Uyak, dize sonlarında anlam ve görev yönünden farklı sözcük, eklerden ya da seslerden oluşur.
Uyak (Kafiye) Türlerine aşağıda değinelim:
* → Uyak (Kafiye) Türleri * Redif * Yarım Uyak * Tam Uyak * Zengin Uyak * Cinaslı Uyak * Tunç Uyak * Düz Uyak * Çarpraz Uyak * Sarmal Uyak | |
| | | Esra
Mesaj Sayısı : 229 Kayıt tarihi : 20/10/08 Yaş : 29 Nerden : izmir
| Konu: Geri: uyak çeşitleri C.tesi Ekim 25, 2008 10:22 am | |
| Dize sonlarında, uyaktan sonra gelen aynı anlamdaki sözcüklere ya da aynı görevdeki eklere denir. Bundan anlaşılacağı gibi, rediflerin bir bölümü sözcük, bir bölümü de ektir.
Gündüzler size kalsın, ver in karanlıkları örtün, üstüme Örtün şer in karanlıkları
Bu parçada “karanlıkları” sözcükleri aynı anlamda olduğundan, sözcük (halinde) durumunda rediftir. -in” ekleri, kişi ekidir; aynı görevdedir. Kişi ekinden önceki İki sese dayalı ses benzerliği, kafiyedir.
Üstümüze gelen boran, kış gibi Şahin pençesinde yavru kuş gibi Seher sabahında rüya düş gibi Çağırta bağırta aldı dert beni .
Bu parçada “gibi” sözcükleri redif, “ş” sesi uyaktır.
Siyah kaküllerin dökmüş Kail güllere güllere Ala gözlerini dikmiş ince yollara yollara
Bu parçada “-miş” eki, her iki sözcükte de geçmiş zaman ekleri olarak aynı görevde kullanıldığından ek halinde rediftir, “-lere” ve “-lara” eklerinde de çoğul eki ve durum ekleri (hal ekleri) aynı görevde olduğundan ek halinde rediftir. Bu eklerden önceki, “k” ve “I” sesleri uyaktır.
Elini koynuna sokma Seni sen den sakınırım Sen bir kuzu ben bir kurdum Seni ben den sakınınm
Bu parçada “sakınırım” sözcükleri” ve “den” durum ekleri rediftir, “-den” durum ekinden önceki iki sese dayalı benzerlik, uyaktır. | |
| | | Esra
Mesaj Sayısı : 229 Kayıt tarihi : 20/10/08 Yaş : 29 Nerden : izmir
| Konu: Geri: uyak çeşitleri C.tesi Ekim 25, 2008 10:23 am | |
| yarım uyak
Şiirlerde dizelerin sonlarındaki tek ünsüzün benzerlik göstermesine yarım uyak adı verilir.
Huri kızlar sürmelemiş gözünü İlin aşiretin çeksin nazmı Kaldır perçemini pörem yüzünü . - Bu parçada, son sözcüklerdeki “z” ünsüzleri yarım uyak, diğer ekler rediftir.
öldürüp kanıma girme Gayrılara gönülverme Ela gözlerine siyah sürme Çekme beni öldürsün
Bu parçada “r” ünsüzleri yarım uyak, diğer ekler ise ek halinde rediftir.
En son Esra tarafından C.tesi Ekim 25, 2008 10:24 am tarihinde değiştirildi, toplamda 1 kere değiştirildi | |
| | | Esra
Mesaj Sayısı : 229 Kayıt tarihi : 20/10/08 Yaş : 29 Nerden : izmir
| Konu: Geri: uyak çeşitleri C.tesi Ekim 25, 2008 10:23 am | |
| tam uyak
Şiirlerde dizelerin sonlarındaki bir ünlü, bir ünsüzün benzerliğine dayalı uyak çeşitlerine tam uyak adı verilir.
Gurbet o kadar açı Kİ ne varsa içimde Hepsi bana yabana Hepsi başka biçimde
Bu parçadaki “çi” bir ünsüz, bir ünlü benzerliğine dayalı olduğundan tam uyaktır.
Hörü melek var mı senin soyunda Kız nazarım kaldı usul boyunda
Bu parçadaki “oy” sesleri tam kafiye, sonraki ekler rediftir. | |
| | | Esra
Mesaj Sayısı : 229 Kayıt tarihi : 20/10/08 Yaş : 29 Nerden : izmir
| Konu: Geri: uyak çeşitleri C.tesi Ekim 25, 2008 10:25 am | |
| zengin uyak
Şiirlerin dize sonlarındaki ikiden çok ses benzerliğine dayanan kafiye çeşitlerine zengin uyak (zengin kafiye) adı verilir.
Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk Soğuk bir mart sabahı buz tutuyor her soluk
Bu şiirdeki “luk” ikiden çok ses benzerliğine dayalı olduğundan zengin uyaktır. Redif yoktur.
Bir noktada birleşmiş vatanın dört bucağı Gurbet çeken gönüller kuşatmıştı ocağı
Bu parçada “cağ” sesleri zengin kafiye “ı” sesi ek halinde rediftir. | |
| | | Esra
Mesaj Sayısı : 229 Kayıt tarihi : 20/10/08 Yaş : 29 Nerden : izmir
| Konu: Geri: uyak çeşitleri C.tesi Ekim 25, 2008 10:25 am | |
| cinaslı uyak
Bu kafiye türü zengin uyak benzeri bir uyak çeşitidir. Dize sonlarında anlamları farklı, sesleri aynı ( sesteş sözcükler ya da eşsesli sözcükler ) sözcükler, cinaslı uyak (cinaslı kafiye) oluşturur. Aynı zamanda söz sanatlarında cinas sanatı diye bir edebi sanat vardır.
Nazlı yâre selâm saldım almamış Almazsa gam değil almayıversin Sevdiği Kemter’den vazgeçti ise Bergüzâr verdiğim almayı versin.
Son dizedeki alma, meyve olan elmadır. “almayıversin” diyerek cinas sanatı oluşturmuştur. Aynı zamanda da cinaslı uyak vardır.
Diğer cinas örnekleri aşağıda altı çizili ve kalın olarak işaretlenmiştir.
Bülbül evler güle naz Girdim bir dost bağına Ağlayan çok gülen az
Yatma a kız yüz üstü Ak gerdanlar nem alır Ben felek soygunuyum Hırsız gelse nem alır
Bilmem ki yaz mı gelmiş Niçin açmış gül erken Aklımı kayıp ettim Nazlı yarim gülerken | |
| | | Esra
Mesaj Sayısı : 229 Kayıt tarihi : 20/10/08 Yaş : 29 Nerden : izmir
| Konu: Geri: uyak çeşitleri C.tesi Ekim 25, 2008 10:26 am | |
| tunç kafiye
Birbiri ile uyaklı sözcüklerden biri, diğerinin içinde aynen yer alırsa tunç kafiye oluşur. Yine unutulmamalıdır ki tunç kafiye (tunç uyak) bir zengin uyak türüdür. Yani ses benzerlikleri en az üç sözcükten meydana gelmeli. Örneğin:
——— su ——–dolusu
burada su sözcüğü ikinci dizedeki dolusu sözcüğünün içinde yer almış buna rağmen tunç kafiye değildir. Çünkü tunç kafiyede en az üç ses benzerliği gerekmektedir.
Tunç Uyak Örnekleri:
Var gez kayalıkta, dağda, kırda. Düş bir çukura, geber, kakırda
N’oldu sangi yeşil pancumn indi Karanlık akşamlara dödü ikindi
Tara da zülfünü gerdana bırak Görüşmek isterim yolllarım ırak | |
| | | Esra
Mesaj Sayısı : 229 Kayıt tarihi : 20/10/08 Yaş : 29 Nerden : izmir
| Konu: Geri: uyak çeşitleri C.tesi Ekim 25, 2008 10:26 am | |
| düz ayak
Bu uyak türüne mesnevi kafiyesi de denir. Dizelerin ikişerli olarak, art arda kendi aralarında uyaklanışına düz uyak (düz kafiye) adı verilir.
Düz Uyak (Kafiye) Örnekleri:
Gâh odunda vü gâh suda idi a Dün ü gün kahrile kısuda idi a
Ol kadar çeker idi yükler ağır b Ki teninde tü komamıştı yağır b
Nice tü kalmamıştı et ü deri c Yükler altında kana döndü deri c | |
| | | Esra
Mesaj Sayısı : 229 Kayıt tarihi : 20/10/08 Yaş : 29 Nerden : izmir
| Konu: Geri: uyak çeşitleri C.tesi Ekim 25, 2008 10:27 am | |
| çapraz uyak
Şiirlerdeki bir dörtlükte birinci ile üçüncü, ikinci ile dördüncü dizelerin uyaklanmasına çarpraz uyak (çarpraz kafiye) adı verilir.
Çarpraz uyak (kafiye) örnekleri:
Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın a Bu toprak, bir devrin battığı yerdir b Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın a
Sana dün bir tepeden baktım aziz İstanbul a Görmedim:Gezmediğim,sevmediğim hiç bir yer b Ömrüm oldukça, gönül tahtıma keyfince kurul a Sade bir semtini sevmek bile ömre değer | |
| | | Esra
Mesaj Sayısı : 229 Kayıt tarihi : 20/10/08 Yaş : 29 Nerden : izmir
| Konu: Geri: uyak çeşitleri C.tesi Ekim 25, 2008 10:27 am | |
| sarmal uyak
Şiirlerdeki bir dörtlükte birinci dize ile dördüncü dizenin, ikinci dize ile üçüncü dizenin uyaklı olmasına sarma uyak (sarmal kafiye) adı verilir.
Sarmal Uyak (Kafiye) Örnekleri :
Biliyorum gölgede senin uyuduğunu a Bir deniz mağarası kadar kuytu ve serin b Nazların aleminde yumulmuş kirpiklerin b Yüzünde bir tebessüm bu ağır öğle sonu a
Biraz düşündüm de derinden a Ben nasıl unuturum dünleri b Niye zinden ediyorum günleri b Zevk de almalı aşkın kederimden a | |
| | | | uyak çeşitleri | |
|
| Bu forumun müsaadesi var: | Bu forumdaki mesajlara cevap veremezsiniz
| |
| |
| |