düzyazı türleri

Düzyazı türlerini, düşünce yazıları ve yaşantıya - kurguya dayalı yazılar olmak üzere iki ana başlıkta toplayabiliriz:

*
Yaşantıya - Kurguya Dayalı Yazılar
o Öykü (Hikaye)
o Roman
o Tiyatro

DİĞERLERİ:

* → Düzyazı Türleri
* Günlük (Günce)
* Biyografi (Yaşam Öyküsü)
* Otobiyografi (Öz Yaşam Öyküsü)
* Mektup
* Gezi Yazısı
* Fıkra
* Deneme
* Makale
* Eleştiri
* Röportaj
* Anı (Hatıra)

öykü (hikaye)

Bugüne kadar öykünün değişik tanımları yapılmıştır. Bunlardan en yaygını, “olmuş ya da olması mümkün olayları anlatan kısa yazı” biçiminde yapılmış olanıdır.



Bir başka deyişle:



Yaşanan ya da gerçekmiş gibi tasarlanan olayla­rı yer ve zaman bağlayarak anlatan, yazılara öykü (hikaye) denir. Ro­mana göre daha kısadır.



Kişi sayısı romandan daha azdır. Kişilikler, ay­rıntıya İnilmeden çizilir. Bir olayın da ancak çarpıcı yönleri anlatılır. Bu anlattıklarımız, klasik diyebileceğimiz öykü­nün özellikleridir. Belli bir olaya dayanmayan uzun öyküler de vardır günümüz edebiyatında. Batı edebiyatındaki ilk hikayeler “Boccacio’nun Decameron” adlı yapıtında yer alır.

roman

Yaşanmış veya yaşanma olasılığı bulunan olayları mekan ve zamana bağlayarak anlatan yazı türüdür. Öykülerden daha oylumlu olan bu yazı türünde insan yaşamı genişliğine ve derinliğine işlenir.

Boyuttan elverişli olduğu için, olaylar ayrıntısıyla işlenebilir; kişilikler çevre ve doğa ilişkileri de göz önüne alınarak kapsamlı olarak çizilebilir Romanda bir ana olay ile ana olaya bağlı olaylar dizisi vardır.

Öğeleri açısından romanla öykü arasında fark yoktur. Romanda da anlatıcı, olay, kişi, yer ve zaman öğeleri vardır. Ancak bu öğeler romanda daha ayrıntılı, kapsamlı biçimde yer alır. Olaylar zincirleme gelişir, belli olaylar çeşitli zaman dilimlerinde geçer ve değişik mekanlarda ortaya çıkar. Roman kişileri çok ayrıntılı biçimde tasvir edilir; ruh çözümlemelerine romanda daha geniş yer verilir.

Bazı romanlarda hayvanların da romanın konusu olduğu, romanın ana kahramanlarıyla birlikte romanda yer aldığı bilinmektedir. Sözgelimi Amerikalı yazar Herman Melville’in ünlü Moby Dick romanında beyaz bir balinanın serüveni anlatılır.

Romanda anlatım birinci ya da üçüncü kişinin ağzından yapılabilir. Olay dizisi ve kişilikler oluştu­rurlarken de gözleme dayalı anlatımın yanında iç konuşma, günlük tutma ya da mektup gibi yöntem­ler kullanılabilir.

Romancı mektup, anı, günlük, deneme, gezi yazısı gibi türlerin olanaklarını kullanabilir.

Roman hakkında genel bir bilgi verdikten sonra aşağıdaki başlıklara da göz atabilirsiniz.

Romanda Tipleştirme ve Karakter Çizme

Türk Edebiyatında Roman

Roman Türleri

1.

Temalarına ve Konularına Göre Romanlar

* Sosyal Romanlar
* Tarihsel Romanlar
* Macera (Serüven) Romanları

2. Akımlara Göre Romanlar

* Naturalist (Doğlacı) Romanlar
* Realist (Gerçekçi) Romanlar
* Romantik (Duygusal) Romanlar
* Klasik Romanlar

* → Roman
* ROMANDA TİPLEŞTİRME VE KARAKTER ÇİZME
* Türk Edebiyatında Roman
* Roman Türleri
* Temalarına ve Konularına Göre Romanlar
* Macera (Serüven) Romanları
* Tarihsel Romanlar
* Sosyal Romanlar
* Akımlara Göre Romanlar
* Klasik Romanlar
* Romantik (Duygusal) Romanlar
* Realist (Gerçekçi) Romanlar
* Naturalist (Doğlacı) Romanlar

tiyatro

Yaşamdaki olayları sahnede canlandırma sanatına tiyatro denir. Drama, ya da tiyatro eseri, olayları oluş halinde gösterir. Bu bakımdan tiyatro, konuşma ve eyleme dayanan bir gösteri sanatı olarak da tanımlanabilir. Tiyatro eserlerinde olaylar yazarın ağzından anlatılmaz, eserdeki kişiler tarafından doğrudan doğruya söylenir ve yapılır.



İnsan yaşamının sahnede canlandırılmasına ti­yatro denir, Tiyatroda olaylar “olurken” gösterilir. Tümüyle konuşma ve harekete dayalı bir gösteri sanatıdır. Olay, yazarca anlatılmaz, kişi tarafından doğrudan doğruya söylenir ve canlandırılır. Kişiler ve olay olmak üzere iki temel öğesi vardır. Tiyatro yazarı, kişileri konuşturarak kişilikleri çi­zer ve olayı anlatır.





Tiyatroda perde ve sahne olmak üzere iki bö­lüm vardır: Perde, konunun ana parçalarından her biridir. Sahne ise, her perdede kişilerin girip çıkmasıyla oluşan küçük bölümlerdir. Tiyatroda konuşma türleri de adlandırılmıştır: Diyalog, kişilerin karşılıklı; monolog kişinin tek başına konuşmasıdır. Tirad, kişilerin birbirlerine karşı söyledikleri uzun ve coşkulu sözlerdir. Klasik tiyatroda; trajedi, komedi ve dram olmak üzere üç tür vardır.



* Tiyatronun Kökeni
* Tiyatro Metinleri
* Tiyatro Terimleri
* Tiyatro Salonları
* Çocuk Tiyatrosu
* Tiyatro Yazarları

* → Tiyatro
* Tiyatronun Öğeleri
* Tiyatro Biçimleri
* Tiyatro Türleri
* Tragedya (Trajedi, Ağlatı)
* Tragedyanın Özellikleri
* Komedya (Komedi, Güldürü)
* Komedyanın (Komedinin) Özellikleri
* Komedya Türleri (Komedi Çeşitleri)
* Dram
* Burjuva Dramı
* Romantik Dram
* Çağdaş (Modern) Dram
* Türk Tiyatrosu
* Geleneksel Türk Tiyatrosu
* Karagöz
* Ortaoyunu
* Meddah
* Modern Türk Tiyatrosu